Πρώτη φορά σε τμηματάκι

«αὐτὰ εἶναι τὰ μαθήματα, ὁποῦ τοὺς δίνετε, καὶ θέλετε νὰ τοὺς φωτίσετε!
τόσο κάνει νὰ τοὺς φωτίσετε μὲ μία φούχτα στάχτη στὰ μάτια! (...)

Εἶναι δύο φλόγες, διδάσκαλε, μία στο νοῦ, ἄλλη στὴν καρδία, ἀναμμένες ἀπὸ τὴ φύσι εἰς κάποιους ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι εἰς διάφορες ἐποχὲς διαφορετικὰ μέσα μεταχειρίζονται γιὰ ν᾿ ἀπολαύσουν τὰ ἴδια ἀποτελέσματα.»

Δ. Σολωμός ("Διάλογος")

«Ωραία τα λέτε, με τρόπο που μας δίνετε να τα καταλαβαίνουμε», μου λέει τις προάλλες μια μαθήτριά μου κι εγώ έλαμψα μέσα μου αν και με κατέβαλε μια δόση καχυποψίας. Εξάλλου η βασική μου έγνοια είναι πόσο καλά μεταδίδω στα παιδιά τη γνώση και κατά πόσο εκείνα την εκλαμβάνουν αφού πρώτα την περάσουν από το κόσκινο της κρίσης τους.

Για εμάς που αγαπήσαμε λίγο παραπάνω τα Νεοελληνικά μαθήματα από κάποιους άλλους, που δεν τα διδαχθήκαμε απλά αλλά μάθαμε να κρίνουμε πριν δεχτούμε και να αποκτούμε δική μας άποψη, το μόνιμο άγχος μας είναι πώς να μάθουμε στα παιδιά να σκέφτονται και να αμφισβητούν. Συχνά οι γονείς μας λένε να τους λύσουμε τις ασκήσεις κι άλλοτε να τα διατυπώσουμε όπως τα θέλει η καθηγήτρια στο σχολείο. Το πλήγμα στην εκπαίδευση είναι αυτή η στείρα παπαγαλία που αντί να ελαττώνεται σε κάθε αλλαγή του συστήματος, συνεχώς αυξάνεται.

Για εμάς που αγαπάμε λίγο παραπάνω τα Νεοελληνικά η κατάσταση αυτή είναι αβάσταχτη. Επιπλέον, είναι λυπηρό να βλέπεις στα μάτια του παιδιού τη σκέψη που δεν το αφήνουν να εκμεταλλευτεί. Τα παιδιά περιμένουν στο μάθημα την πολυπόθητη ερώτηση για να πούνε τη γνώμη τους και τότε τα μάτια τους αστράφτουν και οι λέξεις βρίσκουν μια όμορφη σειρά για να πούνε αυτό που θέλουν. Ανήσυχα στην αρχή μα αν σε δουν να γνέφεις συνεχίζουν αδιαφορώντας για τα σωστά της ύλης. Και πώς να τους πεις ότι κάνουν λάθος μόνο κ μόνο γιατί δεν αναφέρουν όσα θέλει το Υπουργείο;

Η πολύ μικρή μου εμπειρία δε μου αφήνει να βγάζω βιαστικά συμπεράσματα αλλά από τις μεγαλύτερες χαρές του μαθήματος πρέπει να είναι η στιγμή κατά την οποία οι μαθητές λένε κάτι άλλο από αυτό που λες εσύ και είναι ομοίως σωστό. Αυτό το όμορφο ξάφνιασμα καθώς έχεις συγκεντρώσει όλη σου τη σκέψη στα λόγια τους και διαπιστώνεις πως έχουν δίκιο. Ακόμη και να μην έχουν όμως μπορείς κάπως να τους κατευθύνεις, αρκεί που προσπάθησαν να κρίνουν με τις εμπειρίες τους άλλοτε επιπόλαια κι άλλοτε προσεκτικότερα.

Με σταθερά βήματα ανακαλύπτω τις μικρές χαρές της διδασκαλίας ανάμεσα στις δυσκολίες. Τα παιδιά, οι πιο αυστηροί μας κριτές, σε κοιτάζουν αρχικά με ψυχή δύσπιστη και κάθε φορά η πρόκληση δεν είναι απλώς να τους διδάξεις την ύλη αλλά να γίνεις έστω και για λίγο ένα όμορφο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Έφηβοι με μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση ή με λιγότερη πειθαρχία που αναπαράγουν συχνά την παλιομοδίτικη πεποίθηση ότι τα φιλολογικά είναι βαρετά κάτι που είναι στο χέρι μας να το διαψεύσουμε και να το ανατρέψουμε.
Η πρώτη μου φορά στο μικρό μας τμηματάκι ξεκίνησε καλά αλλά έχουμε ακόμη πολλή δουλειά τόσο σε επίπεδο γνωστικό όσο και ψυχικό κάτι που όμως δε μου στερεί τον ενθουσιασμό.

«Μόνος σου κάνεις την ελπίδα φωνή

μα δε την αφήνεις αλήθεια να λέει

σπάει η καρδιά σου σε κομμάτια γυαλί

αδειάζει το σώμα μα ακόμα αναπνέει»

Στην Ι

«Όμως εκεί που δύο φίλοι Μιλούν ή και σωπαίνουν - προπαντός 

τότε - Τρίτο τίποτα δε χωρεί.» 

Οδ. Ελύτης

Συνηθίζουμε να ονομάζουμε φιλία μια σχέση πρόσκαιρη. Οι φίλοι δε γίνονται και ξε-γίνονται όπως λέγαμε παιδιά. Οι φίλοι μένουν άλλοτε με παρουσία έντονη κι άλλοτε διακριτική. Έπειτα από αταίριαστους για μένα ανθρώπους, από ευκαιρίες που έδωσα ή διεκδίκησα κι από αρκετές αποτυχίες και διδάγματα συνάντησα αυτή τη μία φίλη που ξεχωρίζει από τις άλλες μου παρέες. Ίδιες στις πιο απίστευτες σκέψεις μα διαφορετικές στα πιο συνηθισμένα χαρακτηριστικά.

Φιλία είναι να έχεις να τη δεις καιρό και να μοιάζει σα να μην πέρασε μια μέρα. Είναι να την κοιτάζεις στα μάτια ενώ είχες μήνες να κοιτάξεις έτσι τους ανθρώπους. Είναι να έχεις ένα συνεχές και σταθερά αυξανόμενο χαμόγελο όταν βρίσκεσαι δίπλα της.
Πολλά τα ρητά και τα κείμενα προς τιμήν της φιλίας. Ο φίλος όμως επιμένω, φαίνεται από τον τρόπο που θα αντιδράσει στη λύπη σου μα κυρίως στη χαρά σου.
Μαζί του ανακαλύπτεις τον πιο καλό σου εαυτό. Η συζήτηση μαζί του μοιάζει σα να μην τελειώνει ποτέ και ο χρόνος κάθε συνάντησης είναι κάθε φορά τόσο λίγος.
Είναι γεγονός πως δεν μπορούμε να έχουμε πολλούς τέτοιους φίλους στη ζωή μας. Έπειτα θεωρώ πως δε χρειάζεται κανείς παραπάνω από έναν τέτοιο φίλο ή έστω δύο. Οι σιωπές, οι λέξεις, τα βλέμματα και οι αγκαλιές σου δεν είναι για όλους. Εξάλλου δεν μπορούν να τα αντέξουν όλοι. Ίσως να είναι θέμα χημείας ή και όλων των επιστημών μαζί αλλά αν βρεις έναν τέτοιον φίλο που μπορεί κάποτε να σε εκνευρίζει αλλά να σε νοιάζεται, να σε μαλώνει γιατί σε αγαπά, να σε κοιτάζει στα μάτια και να μιλά πίσω από την πλάτη σου όμορφα, να σε εκφράζει και να σε εμπνέει, να συμφωνεί μαζί σου σε πολλά μα να διαφωνεί σε άλλα τόσα, να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, τότε προσπάθησε να μην τα θαλασσώσεις μαζί του γιατί αυτό είναι ευλογία.

Όταν βρίσκεσαι δίπλα σε άτομα που αγαπάς καλύπτεσαι από μια ανεξήγητη λάμψη κι ομορφιά. Τα αδιάφορα παραμερίζουν και τα σημαντικά ισορροπούν περιμένοντας τη σειρά τους. Όλα μοιάζουν πιο αρμονικά εκεί έξω όταν έχεις πλάι σου ανθρώπους που στα δύσκολα χαμογελούν και στα όμορφα νιώθουν ευγνωμοσύνη.

Επόμενη συνάντηση: η ορκωμοσία μας. Χαμόγελα, αγκαλιά, σιωπηλός και συγκρατημένος ενθουσιασμός ακολουθεί την αγαπημένη μας για την εποχή λέξη.

«Μελαγχόλησες, νιώθεις πεταμένος

Μες στην πόλη σου σαν ξένος, βρε παιδί μου αμάν»

Νέα VS Αρχαία

«... ούτε μου άρεσαν ποτέ οι άνθρωποι που αρίστευαν στα πάντα. Ένας άνθρωπος που αριστεύει στα πάντα θα πει ότι δεν έχει καμία ιδιαίτερη κλίση, καμία προτίμηση, δεν έχει κάνει μιαν επιλογή.»

Γ. Ρίτσος (απόσπασμα από συνέντευξη)

Όσο ήμουν μαθήτρια και μετέπειτα φοιτήτρια μπορεί να είχα μια αδυναμία και κλίση στα Νεοελληνικά μαθήματα αλλά μου άρεσαν και τα Αρχαία και δη το άγνωστο όταν πρωτοασχολήθηκα στη Β΄ λυκείου. Τώρα που καλούμαι να τα διδάξω μπορεί να έχω σε εκτίμηση και τους δύο τομείς αλλά αν και είναι νωρίς για αυτοκριτική νιώθω να μου ταιριάζουν τα Νέα.

Στα Νέα με γοητεύει η ιδέα πως ίσως οι σκέψεις μου εφάπτονται σε ένα σημείο με τις σκέψεις του δημιουργού. Ένας καθηγητής μου στη Σχολή έλεγε ότι εμείς πρέπει να θέτουμε ερωτήματα στο κείμενο, ότι η λογοτεχνία είναι ένα «πώς». Είναι γεγονός πως στην εκπαίδευση ως έχει, υπάρχει εκείνος ο περιορισμός στη σκέψη αλλά υπάρχει ο τρόπος να προκαλέσεις μια διεύρυνση στην οπτική του παιδιού. Τι όμορφο συναίσθημα όταν οι μαθητές προτείνουν μια σκέψη που δεν πέρασε από το μυαλό μου! Προσπαθώ να μη μαθαίνω στα παιδιά μου «τι» να σκέφτονται αλλά «πώς» και φυσικά θέλω να αποφεύγεται η άμετρη ανάλυση κι η ξερή ερμηνεία. Τέλος, μ' αρέσει ο διάλογος και κυρίως ο αντίλογος που διεξάγεται με αφορμή ένα κείμενο ή ένα θέμα έκθεσης. Ο καθένας παραθέτει τις εμπειρίες του, ταυτίζεται ή απομακρύνεται, σκέφτεται, προσεγγίζει. Άλλωστε ήμουν τυχερή, από το γυμνάσιο ως το Πανεπιστήμιο είχα καλούς δασκάλους στα Νέα οπότε υποθέτω πως σε μεγάλο βαθμό έπαιξε κι αυτό τον ρόλο του.

Στην αντίπερα όχθη τα Αρχαία. Αν εξαιρέσει κανείς τη σχολική ιδέα που επικρατεί για τη μετάφραση των κειμένων και για την ανούσια πλην άχρηστη πολλές φορές προσκόλληση ορισμένων σε ασήμαντες λεπτομέρειες, τα αρχαία είναι για μένα πρόκληση! Συγκεκριμένα το άγνωστο που δε χρειάζεται να διαβάσεις μετάφραση αλλά να τη «βγάλεις»  εσύ ο ίδιος, να νιώσεις το κείμενο και τα νοήματά του, να το βάλεις σε μια σειρά. Αρωγοί εδώ λιγότεροι καθηγητές μα πάραυτα σημαντικότατοι. Ωστόσο με θλίβει η χρόνια πεποίθηση που επικρατεί ότι η προσέγγιση και εξέταση των κειμένων πρέπει να γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο.

Είναι γεγονός πως κάτι γίνεται λάθος με τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στα σχολεία. Ίσως γι' αυτό υπάρχει αυτή η απαξίωση και η υποβάθμιση για τις ανθρωπιστικές σπουδές. Κι όμως αν μπορούσαν όλοι να νιώσουν τη γοητεία των μαθημάτων αυτών κι αν οι εκπαιδευτικοί πρώτοι από όλους δίδασκαν με πάθος, σύμφωνα με τις κλίσεις τους κι εντάσσοντας νέα μέσα και τεχνολογίες τότε μάλλον τα πράγματα θα ήταν καλύτερα.
Τέλος, είναι σημαντική η ενθάρρυνση προς του μαθητή. Η επισήμανση των θετικών βημάτων του, της προόδου του ώστε να γεννηθεί μέσα του το φιλότιμο και το πείσμα.

Πολλά τα «καλά θα ήταν να...», τα σχέδια, οι βλέψεις. Είμαστε πολύ μικροί για να κρίνουμε και να συμβουλεύουμε μα αρκετά μεγάλοι για να αντιληφθούμε τα λάθη και τα ορθά. Αρχικά ας δουλέψουμε επίμονα κι ας οπλιστούμε με θετική αύρα, ας πέσουμε κι ας ξανασηκωθούμε κι έπειτα θα βρούμε τον εαυτό μας μέσα στο νέο μας ξεκίνημα, μέσα στο όνειρό μας που μετ' εμποδίων πραγματοποιείται.
Ποιος ξέρει; ίσως να είμαστε εμείς η νέα γενιά εκπαιδευτικών που θα αλλάξει κάτι!!

«Κι αντί να ψάχνεις τριαντάφυλλα στα στήθη

αυτών που χάμω τα πετάξανε

Φτιάξε καρδιά μου

το δικό σου παραμύθι

αλλιώς τη βάψαμε»

Αδι-έξοδα

«Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.
Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.»
Μ. Αναγνωστάκης

Να θέσουμε προτεραιότητες, όνειρα, στόχους. Να τρέξουμε σε αδιέξοδα, να ψάξουμε προβλήματα. Να αλλάξουμε τον κόσμο ή τη χώρα ή έστω τη γειτονιά μας. Να πάρουμε μέρος σε έναν αγώνα καταδικασμένο εμείς οι ηττημένοι ονειροπλάστες. Κι έπειτα να προσπαθήσουμε τίποτα δεν τελείωσε, η ελπίδα ζει σε έναν κόσμο που κυβερνά ακόμη η προηγούμενη γενιά.
Από τα ΚΕΚ στον ΟΑΕΔ κι από κει σε συνεντεύξεις -αν έχεις άτομο πιο εύκολα θα σε πάρουν, λένε. Προγράμματα νέα, νέες «ευκαιρίες», βιογραφικά, επιχορηγήσεις, 5μηνα, κι άλλα προγράμματα κι άλλη εικονική εργασία.
Κρίμα, μας λένε, που πρέπει να πληρώσουμε εμείς το τίμημα. Κρίμα, λένε, που τα πράγματα κατέληξαν εδώ. Ένα τεράστιο και απαρηγόρητο κρίμα στο λαιμό μας.
Και τίποτα δε μεταβάλλεται, κανείς δεν προοδεύει, κανένας δε φαίνεται να θέλει να εξελιχθεί, να βελτιωθεί. Φωνές. Φωνές παντού. Στους δρόμους. Στα σπίτια. Στο ταχυδρομείο. Στα καφέ. Ανάμεσα σε εκνευρισμένους ανθρώπους πώς να ακούσεις τον εαυτό σου; Έπειτα σιωπή, ευκαιρία λες, μα ο θόρυβος δυναμώνει. Τώρα έρχεται από μέσα σου.
Αγώνας για να κρατηθείς από τον εαυτό σου κι από εκείνους που σε νοιάζονται, τους λίγους μα τους σημαντικούς καθώς δεν υπάρχουν για όλους υποστηρικτές. Αγώνας για να σε βρεις ανάμεσα σε άλλους τόσους χαμένους. «Και τώρα;» η ερώτηση που σου καίει τα αφτιά και τα χείλη.

Όπου κι αν βρεθείς, με όποιον κι αν είσαι οι σκέψεις για το μέλλον σού καίνε το μυαλό. Όλοι παρόμοια καίγονται. Τους βλέπεις να σκέφτονται κι άλλοτε να μιλούν, να κόβουν τη συζήτηση στη μέση και να ξεκινούν ένα παραλήρημα προσπαθώντας να θέσουν προτεραιότητες. Σα να μη χωρούν πια οι σκέψεις μέσα τους και ξεπετάγονται άναρχα δίχως σαφές νόημα. Μη νομίζεις ότι οι περισσότεροι τους ακούν αφού κι εκείνοι τακτοποιούν το δικό τους εσωτερικό χάος.
Έτσι έχουμε καταντήσει μια γενιά αλλοπρόσαλλη που μέσα σε τοπία σουρεαλιστικά αναζητάμε τον εαυτό μας πριν καλά καλά μας τον πάρουν κι αυτόν. Και στο τέλος χαμογελάμε γιατί παρ' όλα αυτά είμαστε στα πιο όμορφά μας χρόνια.

"That's me in the corner"

«ολούθε πνέει, σα λίβας, των ανθρώπων

η τόση μοχθηρία και σας μαραίνει»

Κ. Καρυωτάκης

Όταν οι αγαπημένοι σου πονούν τι μένει να κάνεις;
Μπροστά στην απεραντοσύνη της σκέψης των στέκεις άναυδος και σιωπηλός. Ανήμπορος να μαντέψεις τα συναισθήματα που γλιστρούν από τα μάτια τους. Κάπου κάπου όταν σωπαίνει η ακατάπαυστη εξομολόγησή τους, για λίγο μόνο, τότε είναι που περιμένουν κάτι να πεις μα εσύ νιώθεις τη στιγμή αιώνια και το στόμα σου ξερό και άδειο από λέξεις. Εν τέλει κάτι βρίσκεις να ψελλίσεις κοφτά κι αμήχανα μα εκείνοι μοιάζουν ευχαριστημένοι καθώς αρχίζουν ξανά τις εκμυστηρεύσεις.
Κι όταν κάποτε πνιγούν από τους λυγμούς και οι φράσεις διακόπτονται από τα αναφιλητά, τότε μονάχα δε χρειάζεται να πεις κάτι μόνο να προσφέρεις μια βαθιά αγκαλιά (αν βρίσκεστε μακριά ούτε αυτό μπορείς να χαρίσεις και νιώθεις εντελώς αδύναμος).
Και γιατί να τους πεις να σταματήσουν να σκορπούν τις λύπες που βρέχουν το πρόσωπό τους; αυτό που χρειάζεται να ακούσουν είναι πως δεν πειράζει που κλαίνε. Και πράγματι δεν πειράζει! Άλλωστε γιατί να ανακόψεις τη στιγμιαία λύτρωση ψυχής;
Όταν οι αγαπημένοι μου πονούν κάτι μέσα μου θρυμματίζεται...

Ευχές για το 14άρι

«Mε λογισμό και μ' όνειρο, (...)»

Δ. Σολωμός

Λαμβάνουμε κ φέτος ευχές πολλές, για όσα επιθυμούμε όλοι και ο καθένας μας ξεχωριστά. Ευχές πιο συνηθισμένες ή πρωτότυπες, τυπικές ή αληθινές. Πρώτη ευχή η Υγεία (πάνω απ' όλα!) κι έπειτα άλλες διάφορες.

Υγεία λοιπόν, χαμόγελα, δύναμη και πολλή αγάπη! Εύχομαι για αυτή τη χρονιά να έχετε στο πλάι σας ανθρώπους που σας εμπνέουν, που σας βγάζουν τον καλύτερό σας εαυτό. Εύχομαι να ζήσετε στιγμές ευτυχισμένες που θα σας αλλάξουν την οπτική, τη σκέψη και την εσωτερική σας φωνή. Ανάμεσα στα άλλα ας ζήσουμε και κάποιες στιγμές αμελητέας λύπης ώστε να μην ξεχνάμε να εκτιμάμε, να σεβόμαστε και εν τέλει να είμαστε ευγνώμονες για όσα έχουμε.
Επιπλέον ας ελπίσουμε ότι μεγάλο ποσοστό συνεχίζει όχι απλά να ονειρεύεται αλλά να κάνει τα όνειρα στόχους και να τα κατακτά ή τουλάχιστον να προσπαθεί. Εξάλλου θα ευχηθώ για άλλη μια χρονιά να μην προσπαθούμε για τίποτα λιγότερο από τα όνειρά μας. Όσο για μας τους πιο μπερδεμένους να ευχηθώ καταρχάς να μπορέσουμε να ξαναβρούμε τα όνειρά μας (και μαζί τον εαυτό μας), να αναθεωρήσουμε τους στόχους μας και να καταλάβουμε ή να θυμηθούμε τι θέλουμε επιτέλους!

Τέλος, να ευχηθώ ψυχραιμία και τιθασευμένη σιωπή όταν είναι απαραίτητο καθώς και κατανόηση ή άκαμπτο λόγο όταν το προστάζει η περίσταση.

Ξέρω πως οι άνθρωποι δεν αλλάζουμε αλλά μπορούμε να διαμορφώσουμε και να μεταβάλουμε κάποιες συνήθειες αν πραγματικά το θελήσουμε κι όχι απλώς να μείνουμε στις ευχές.

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ !!