«Να 'σαι καλά, δάσκαλε!»

«Ταύτην την επαγγελίαν επιτελούντι είη μοι συν ταις ευχαίς των εμών διδασκάλων 

ο Θεός βοηθός εν τω βίω.»

(κατακλείδα όρκου)

Περάσαμε από τα χέρια πολλών καθηγητών ως φοιτητές. Γνωρίσαμε προσωπικότητες που αποτυπώθηκαν στη ψυχή μας κι άλλες που ξεχάστηκαν μετά το τέλος του εξαμήνου. Αναμφισβήτητα ήμασταν αυστηροί κριτές με τους ανθρώπους που στέκονταν απέναντί μας για να μας μεταδώσουν τις γνώσεις μα περισσότερο στοιχεία του χαρακτήρα τους.
Προσωπικά, φύσει πεισματάρικο παιδί ήρθα σε αντιπαράθεση με κάποιους καθηγητές διατηρώντας βέβαια την ευγένεια και τη ψυχραιμία μου κάθε φορά. Θεωρώ πως τις περισσότερες φορές είχα δίκιο μα υπήρξαν στιγμές που ήμουν εντελώς λάθος. Παρ' όλες τις αντιλογίες με μερικούς είχα ξεχωρίσει ανάμεσά τους λαμπρά πρότυπα κι ανθρώπους που με ενθουσίαζαν. Εκείνους τους έκρινα πιο αυστηρά μέσα μου ώστε να σιγουρευτώ πως ήταν άξιοι της εμπιστοσύνης και του θαυμασμού μου.

Προφανώς, όταν συναναστρέφεσαι με τόσους ανθρώπους, οι αντιφάσεις που συναντάς είναι μεγάλες μα προσπαθούσα να κρίνω τον καθένα ξεχωριστά κι απέφευγα όσο ήταν δυνατόν τις συγκρίσεις. Οι καθηγητές που εν τέλει αποτύπωσα μέσα μου με δίχασαν στις αρχές ουκ ολίγες φορές. Ίσως είναι παράδοξο αλλά με ενδιέφερε και με προβλημάτιζε για το ποιοι θα σταθούν απέναντί μας αφενός επειδή θα τους έβλεπα αρκετές ώρες μέσα στο εξάμηνο κι αφετέρου γιατί ήθελα να παίρνω από αυτούς τους ανθρώπους όχι μόνο γνώσεις αλλά κι όσα χαρακτηριστικά τους θεωρούσα αξιοζήλευτα.

Φεύγοντας από τη Σχολή έχω να μεταφέρω εκτός από όμορφες φοιτητικές αναμνήσεις, εξίσου καλά πρότυπα διδασκόντων. Βέβαια είναι φυσικό να υπάρχουν στο μυαλό μας κι εκείνοι οι πιο... παράξενοι τους οποίους όμως θυμόμαστε πια με ένα χαμόγελο χωρίς όμως να τους δικαιολογούμε. Εκείνους που δε θα θυμάμαι μετά από καιρό είναι οι αδιάφοροι, όσοι έμπαιναν στην τάξη και δεν προκαλούσαν κανένα συναίσθημα, δεν εξέπεμπαν καμία λάμψη.

Εκείνοι για τους οποίους αξίζει να μιλήσει κανείς και να τους μνημονεύσει είναι όσοι μπαίνοντας στα αμφιθέατρα και τις αίθουσες σκόρπιζαν μεράκι και πάθος με κάθε λέξη, με κάθε βλέμμα. Το πιο όμορφο όμως ήταν πως αφού παρέθεταν τη γνώμη τους με ευκρίνεια γίνονταν άριστοι ακροατές των απόψεών μας που με τον καιρό τις παρουσιάζαμε όλο και πιο δομημένες, με περισσότερο θάρρος. Εξάλλου πάντοτε με γοήτευαν οι καθηγητές που προσπαθούσαν να εξασκήσουν και να δοκιμάσουν την κριτική μας ικανότητα. Αυστηροί μεν ευδιάθετοι δε, μας έδωσαν εφόδια όχι μόνο για τέσσερα χρόνια αλλά για πολλά παραπάνω.

Ωστόσο, η φοιτητική κοινότητα ήταν διχασμένη. Οι πανεπιστημιακοί που εκτίμησα εγώ είχαν ορκισμένους «οπαδούς» και φανατικούς «εχθρούς». Αυτούς τους ανθρώπους όμως, θεωρώ πιο επιτυχημένους! Διότι καλός ή κακός δε χαρακτηρίζεται ο καθηγητής που θα «περάσει» ή θα «κόψει». Κάποτε μας έδιναν κάτι χαρτιά να αξιολογήσουμε τους διδάσκοντες. Επιφανειακές κριτικές, ανούσιες. Ο Δάσκαλος θα έπρεπε να κρίνεται σύμφωνα με την εντιμότητά του, την εχεμύθειά του, την ικανότητα να αντιλαμβάνεται πίσω από τις λέξεις σου το μεράκι σου για το αντικείμενο, τη θέληση να σε καθοδηγεί κι όχι να σε χειραγωγεί, τις αλήθειες που μοιράζεται με τους φοιτητές, τις γνώσεις βεβαίως μα όχι στη στείρα μορφή τους, τον ζήλο του να διδάσκει, την ικανότητά του να σε εξετάζει τίμια κι όχι επιπόλαια.  Αρκετοί φοιτητές βέβαια δεν είναι κι οι πιο αδέκαστοι κριτές, κουβέντα που παραπέμπει σε μακρηγορίες.

Όχι, οι καθηγητές που ξεχώρισα δεν ήταν τέλειοι. Είναι Άνθρωποι. Κάποτε ίσως και να με απογοήτευσαν, δε θυμάμαι, έχουν επικρατήσει οι στιγμές που με συνεπήραν. Ακόμη και το ότι παραδέχονταν και πάλευαν με τις ατέλειές τους όμως τους εξύψωνε στα μάτια μας. Εξάλλου την αλήθεια τους αγαπήσαμε ακόμη κι αν καμιά φορά έμοιαζε σκληρή στα άμαθα μάτια μας.

Εν τέλει, ισχύει για τους καθηγητές ό,τι και για τους άλλους ανθρώπους που συναντάμε στην πορεία προς την κατάκτηση των ονείρων μας, πως κρατάμε μέσα μας όσους μας εμπνέουν, εκείνους που μας βγάζουν τον καλύτερό μας εαυτό και με τρόπο που ίσως οι ίδιοι να μην αντιλαμβάνονται μας δίνουν ώθηση.

Ευγνωμοσύνη κι ευχαριστώ λοιπόν, για όσα μου προσέφεραν, για εκείνα που τους «έκλεψα».


σημ: ο τίτλος από το διήγημα του Γ. Ιωάννου